PFAS-regelgeving bij werkkleding: Wat elke HSE-manager moet weten
In een tijd waarin PFAS steeds vaker negatief in het nieuws verschijnt vanwege de schadelijke effecten op mens en natuur, is het cruciaal om te zoeken naar alternatieven. Hierbij moet wel de kanttekening gemaakt worden dat de effecten op mens en natuur nog niet helemaal bekend zijn. Maar wat zijn PFAS precies en hoe worden ze gebruikt in werkkleding? Hoe worden ze gereguleerd en hoe wordt de weerstand van werkkleding tegen vloeibare chemicaliën getest? En misschien wel het belangrijkst, wat is de toekomst van PFAS in werkkleding? Dit blog onderzoekt deze vragen en biedt inzichten die elke HSE-manager nodig heeft om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en regelgeving rondom PFAS in werkkleding.
Wat is PFAS?
PFAS zijn geperfluoreerde en polygefluoreerde alkylverbindingen en vormen een grote familie van duizenden synthetische chemicaliën die op grote schaal worden gebruikt in producten, zoals anti-aanbakproducten, blusschuim en de finishings die werkkleding water- en vuilafstotend maken.
Waarvoor wordt PFAS gebruikt bij werkkleding?
Werkkleding is ontworpen om de drager te beschermen, dit kan tegen de elementen van de natuur zijn of tegen de schadelijke stoffen die bij productieprocessen gebruikt of geproduceerd worden. PFAS zorgt ervoor dat de kleding vuil- en of waterafstotend wordt. Ook zorgt het ervoor dat chemicaliën en oliën, die schadelijk zijn voor de mens, niet meteen door de kleding heen komen.
Bij werkkleding zit PFAS in de fluorcarbonfinish of in de EPTFE-membranen tussen de kleding lagen die bovenstaande eigenschappen aan de kleding geeft. Door de jaren heen is de finish ontwikkeld en geoptimaliseerd om de effecten op het milieu steeds kleiner te maken. Zo is er een C8 de oudste variant, een C6 en een C0 variant. De laatste variant, de C0, is de meest recente en PFAS-vrije variant. Maar de effecten op mens en natuur zijn nog niet uitvoerig onderzocht. Ook is deze variant niet goed bestemd tegen oliën, wat een negatief effect heeft op de las- en vlamnormeringen EN 11611 en EN 11612 E.
Wat zijn de regels bij het gebruik van PFAS in werkkleding?
De vlekbestendigheid of de doorlaatbaarheid van werkkleding van beschermende werkkleding moet voldoen aan de Europese normering: EN 13034. De vereisten en testmethoden van deze norm bepalen de bescherming die werkkleding biedt tegen vloeibare chemicaliën, met uitzondering van vloeibare aerosolen en dampen. Deze norm is een vereiste in omgevingen waar werknemers mogelijk worden blootgesteld aan spatten van vloeibare chemicaliën.
De norm EN 13034 omvat criteria voor weerstand tegen penetratie door vloeibare chemicaliën, waaronder beoordelingen van de barrièreprestaties van de kledingstoffen en naden. Het bevat ook testmethoden om de weerstand tegen penetratie van vloeibare chemicaliën te evalueren, zoals tests met spuit-, douche- en onderdompelingsmethoden.
Hoe wordt de weerstand getest?
De test die binnen de norm EN 13034 wordt ingezet is o.a. de Gutter-test, hiermee wordt de doorlaatbaarheid van de kleding bepaald wanneer deze met een PFAS houdende fluorcarbonfinish is behandeld. De beschermende stof wordt geplaatst in een schuine goot (45 graden), bekleed met absorberend materiaal. Binnen 10 seconden wordt 10 ml vloeistof op de bovenkant van de teststof gegoten. Het percentage vloeistof dat binnen 1 minuut doordringt, wordt uitgedrukt als doordringingsindex. De vloeistof die na 1 minuut wordt verzameld, staat bekend als afstotingsindex. De Europese norm EN 6530 (dit is de normering van de test) meet zowel vloeistofdoordringing als -afstoting. Resultaten worden ingedeeld in 3 prestatieklassen op basis van doordringingsniveaus voor elke chemische stof, voor de hoogste klasse hoeft geen respectievelijk 0% of 100% behaald te worden.
Er worden vier vloeistoffen getest: twee chemicaliën op oliebasis (o-xyleen & buthanol) en twee chemicaliën op waterbasis (natronloog (10 m%) & zwavelzuur (30 m%)). In onderstaande grafiek zijn van de drie soorten finishes (C8, C6 & C0) performance resultaten weergegeven gedurende de evolutie van de waterafstotende finishes. Ook de mate van impact op het milieu is aangegeven. Een kledingstuk kan aan de EN-13034 normering voldoen als een van de vier geteste chemicaliën een Penetratie van <= 1.0% en een afparelend effect van >= 95% behaald.
Hoe ziet de toekomst van PFAS in werkkleding eruit?
De toekomst van PFAS is heel duidelijk; het product moet verdwijnen. Maar zijn er dan wel alternatieven beschikbaar? PFAS-vrije grondstoffen zijn beschikbaar voor water en afwerkingen op waterbasis - voor al het andere is er nog geen alternatief ontwikkeld en gestandaardiseerd. Er zijn veel ontwikkelingen en testen met alternatieven, maar dé oplossing is nog niet gevonden. De paradox bij het gebruik van PFAS is de bescherming van het milieu, maar ook van de drager. Daarom moet er bij iedere alternatieve PFAS vrije finishing bekeken worden of deze nog voldoende protectie biedt op de door de drager gebruikte chemicaliën soorten en concentraties.
De Europese Unie is bezig met strengere regelgeving rond het gebruik van chemische stoffen zoals PFAS. Beter bekend als de REACH (Registration, Evaluation, Authorization, and restriction of CHemicals). Binnen deze regelgeving staat er een drie stappenplan gedefinieerd met een volledige afschaffing in 2025 binnen de kledingindustrie, hierbij is een uitzondering genoteerd voor kleding welke gecertificeerd is conform de EN13034 valt binnen deze PPE class 3.