Zo’n 150 jaar geleden brak in Nederland de industriële revolutie door, bijna 50 jaar later dan in België (1799) en 100 jaar na de start in Groot-Brittannië. Nederland liep aanvankelijk dus erg achter, om uiteindelijk toch – letterlijk – op stoom te komen. Naast dat genoemde bedrijven in de titel allemaal in 1865 zijn opgericht en in 2015 hun 150-jarig jubileum hebben gevierd, probeer ik te achterhalen waarom zij al zo lang bestaan. Hebben zij een gezamenlijke succesfactor?

 

BASF

De Badische Anilin- & Soda-Fabrik ofwel BASF ofwel het grootste multinationale chemieconcern ter wereld. Produceert en verkoopt anno 2015 meer dan 9.000 chemische grondstoffen en halffabricaten. In april 1865 opgericht door Friedrich Engelhorn en houdt zich dan voornamelijk bezig met het maken van kleurstoffen. In 1897 wordt het synthetische indigo-pigment op de markt gebracht, vandaag is BASF nog altijd marktleider met deze kleurstof. Begin 1930 wordt de magneetband uitgevonden, deze techniek wordt nog steeds toegepast bij cassette- en videobanden. Hier ken ik BASF vooral nog van en dan met name de ‘Chrome’ cassettebandjes, die waren namelijk net zo goed als ‘die dure van TDK’. Tijdens nazi-Duitsland was BASF – net als Bayer – onderdeel van het conglomeraat IG Farben en maakte in deze hoedanigheid ook vele producten, waaronder het beruchte Zyklon B. Vanaf 1953 wordt BASF één van ‘s werelds grootste kunststofproducenten. In 1998 wordt BASF IT Services opgericht en wordt de magneetband bedrijfstak afgestoten, laatste heeft een logische parallel met de neergangsfase waarin de Walkman zich dan bevindt. Ik heb trouwens nog een originele Sony die werkt mét … BASF-tape erin, gewoon netjes bewaren tot ie weer hip wordt ;-) Wel van belang is dat BASF vanaf dat moment geen producten meer maakt die rechtstreeks aan consumenten verkocht worden, concentratie op B2B dus.

HAVEP

Met een startkapitaal van 1500 gulden gaat de 20-jarige Hendrik van Puijenbroek op 1 juni 1865 in Goirle (Nederland) aan de slag als linnenkoopman. Hendrik begrijpt dan goed dat de bakens van de aloude textielthuiswerkers verzet dienden te worden: de toekomst van textiel lag in fabrieken. In andere Europese landen hadden fabrieken al gezorgd voor een enorme verlaging van de kostprijzen en hiermee de winkelprijzen. Onder het merk HAVEP, gevormd door de initialen van de grondlegger en herkenbaar aan het opvallende rode label, produceert het bedrijf vanaf eind 19^e eeuw  werk- en veiligheidskleding voor de internationale markt. De textielindustrie floreert en het familiebedrijf groeit in 1911 uit tot een machinale katoen- en linnenweverij. Met de investering in een eigen spinnerij in 1959 heeft HAVEP de gehele keten van spinnen, weven, veredelen tot en met confectioneren in eigen hand. In de jaren zestig en zeventig van de 20^e eeuw worden een aantal eigen ateliers in o.a. Tunesië geopend en samenwerking aangegaan met ateliers in Macedonië. Tot op de dag van vandaag wordt nog altijd samengewerkt met ateliers in Tunesië en Macedonië waar toen mee gestart is. Op 2 juli 2013 rolt de 1^e HAVEP werkbroek van de band in het nieuwe eigen atelier in Skopje (Macedonië). Een jaar eerder wordt het Texperience Center geopend: een inspirerende omgeving waar naast alle ins en outs op gebied van werk- en veiligheidskleding ook bedrijven en organisaties samenkomen om elkaar te inspireren. In 2012 lanceert HAVEP onder de naam REWORK de 1^e volledig recyclebare katoenen werkkleding. Tijdens het 150-jarig bestaan in juni 2015 ontvangt het moederbedrijf Van Puijenbroek Textiel het predicaat ‘Koninklijk’. Oktober 2015 presenteert HAVEP werkkleding met sensoren erin, waarmee duidelijk is dat het bedrijf innovatie omarmt.

NOKIA

Nokia werd door Fredrik Idestam opgericht als zijnde een molen voor houtpulp. Het bedrijf breidde uit en ging rubberproducten maken in het stadje Nokia, jawel. Na WOII nam Nokia de kabelfabriek Finnish Cable Works over. Een cruciaal moment: van hieruit heeft zich namelijk de telefonie kunnen ontwikkelen. Rond 1978 kwam de Nokia DX 200, een digitale telefooncentrale mét Intel processor, op de markt. Begin jaren ’80 20^e eeuw ontstond het 1^e mobiele telefonienetwerk ter wereld in Scandinavië. Nokia bouwde destijds de 1^e autotelefoons voor dit netwerk. Ook begon Nokia toen met personal computers onder de naam Mikromikko, geen succes. Nokia richtte zich vervolgens op de productie van mobiele telefoons, waarna alle niet-telefoon gerelateerde activiteiten werden afgestoten. Van 1998 tot 2012 is Nokia wereldmarktleider mobiele telefoons. ‘Connecting people’ was de beroemde slogan. In 2011 sloot Nokia een deal met Microsoft die in Nokia een partner vond voor zijn Windows Phone. Hierna nam Apple’s iPhone de leiderspositie over. Na de verkoop van de telecomdivisie en diverse patenten richt Nokia zich nu sterk afgeslankt vooral op netwerkinfrastructuur, navigatiediensten en de ontwikkeling van nieuwe technologieën. Die komen vast wel weer boven drijven. Ik heb trouwens nog een goed werkende 1650e mét oplader, zo eentje die je tig keer kunt laten vallen, weer in elkaar zet, het gewoon weer doet en moeiteloos 1 week zonder opladen kan. Tegenwoordig ontstaat er weer vraag naar deze toestellen als remedie tegen ‘Social Media Stress’, de nieuwerwetse betekenis van SMS ;-) Laatst een kort berichtje dat Nokia eind 2016 weer terug wil komen op de smartphone markt en dat ze ook bezig zijn met flexibele schermen …

ZENITH

In Le Locle, de historische bakermat van de Zwitserse horloges, begon Georges Favre-Jacot leerlinghorlogemakers les te geven terwijl ie zelf ook nog niet volwassen was. Hij had ook andere ambities, namelijk het produceren van de meest accurate en betrouwbare horloges ooit gemaakt. Rond 1865 werkten veel horlogemakers in kleine ateliers of thuis, er was weinig onderling contact en dus uitwisseling van expertise. In 1865, George Favre-Jacot was toen 22, bracht hij deze vakmensen samen in wat de eerste echte horlogefabriek werd. Dit werd een ‘hotspot’ van innovatie en creativiteit op horlogegebied. George Favre-Jacot was ook een visionair op andere vlakken: hij werkte samen met toparchitect Alphonse Laverrière, gelinkt aan de ‘Werkbund’-beweging (movement heet dat tegenwoordig) om industriële producten een esthetische en artistieke dimensie te geven. De horlogemaker en de architect deelden de visie dat alle visuele aspecten van een bedrijf en haar productie in complete harmonie dienden te zijn met de producten zelf. Op deze wijze ontstond de eerste ‘flagship store’ avant la lettre en begin de ontwikkeling van point-of-sale materiaal. Naast horlogemaker was Favre-Jacot dus ook een pionierend marketeer. In 1911 werd de naam van de fabriek in Le Locle definitief Zenith, hedendaags op de lijst van UNESCO’s wereld erfgoed. Ook in jubileumjaar 2015 baart Zenith opzien door de Rolling Stones aan zich te binden tijdens hun Noord-Amerikaanse tournee en een speciale ‘El Primero Chronomaster Tribute to The Rolling Stones’ op de markt te brengen. ‘Ti-i-i-ime is on my side, yes it is’ zongen Jagger & co ooit al, even tijdloos en bij de tijd als Zenith ;-)

Wat bindt deze bedrijven?

Grofweg zijn deze bedrijven in staat om op het juiste moment – in zowel voor- als tegenspoed – de juiste, niet zelden ingrijpende keuzes te maken. Hetzij creëren zij zelf intrinsieke toegevoegde waarde die aansluit op de markt, hetzij spelen zij heel goed in op nieuwe externe mogelijkheden. Een prima gevoel voor timing en ondernemerschap dus! Marketingtechnisch gezien hebben deze bedrijven ook een goed gevoel om op het juiste moment hun missie en visie aan te passen. Vanwege de huidige snelle technologische en digitale ontwikkelingen worden de komende jaren dan ook zeer boeiend op dit vlak! Hoe krijgt BASF chemie in de cloud, wordt HAVEP werkkleding big data, gaat Nokia ons verrassen met rollable displays, hoe smart worden de horloges van Zenith?